سیادت به معنای بزرگی و ریاست بر دیگران است. در لغتنامه معین به معنای سروری، شرافت و بزرگی کسی بر دیگران ترجمه شده است و در مقابل معنای عبد و ذلیل قرار دارد. با لحاظ این معنا چه، کسی هاشمی و علوی باشد یا نباشد، به شرط سروری و ریاست و به اندازه همان بر دیگران سیادت دارد.
مجمع البحرین این معنا را تایید می کند:السید الرئیس الکبیر فی قومه المطاع فی عشیرته و إن لم یکن هاشمیا و لا علویا(ج 3 ص71)؛ سید، سرور بزرگ قوم است که مورد اطاعت اهل قومش قرار دارد، چه هاشمی باشد یا نباشد. بنابراین هر کسی که بر گروهی ریاست دارد و مورد اطاعت آنها قرار گرفته است بر آنها سیادت دارد. مثل رهبر بر امت، رییس یک سازمان بر اعضاء آن، و حتی سرپرست یک خانواده بر اهل خانواده و ... معنای دینی سیادت نیز همین است اما معیار سروری و بزرگی در دین با معیار های اجتماعی غیر دینی متفاوت است. سیادت در دین با انتصابهای الهی معنا پیدا می کند.
«... أَنَّ اللهَ یُبَشِّرُکَ بِیَحْیى مُصَدِّقاً بِکَلِمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَ سَیِّداً وَ حَصُوراً وَ نَبِیًّا مِنَ الصَّالِحِینَ» (آل عمران،39)؛ همانا(ای زکریا) خدا مژده مىدهد تو را به یحیى، همان که گواهى دهنده است به کلمهاى از خدا! سرور و پیشوا، و پارسائیست خوددار، و پیمبری از شایستگان است.
سیادت یحیی در این آیه به مقام نبوت او، سروری و ریاستی که پیامبران بر امت خود دارند اشاره دارد. هر کس خداوند سروری و بزرگی او را برای دیگران معین کرده است او بر زیر دستان خود سیادت دارد بنابر اخبار زیادی پنج تن آل عبا بر کل بشریت سروری دارند. لذا حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) اولین سید و حضرت علی(علیه السلام) که دومین مقام در بین پنج تن است، دومین سید عالم است و حتی بر پیامبران اولوالعزم نیز سیادت دارد.
اما این معنای عام سیادت است. سیادت یک معنای خاص هم دارد که اتفاقا همین معنا به اراده خداوند علم شده است. سیادت در معنای خاص، سیادتی است که نه به دلیل سروری کسی بر دیگران، بلکه به دلیل انتساب به خاندان پیامبر خدا حاصل شده است. در تفاسیر آمده است که: «سیادت، اجماع امت است که خاص در حضرت هاشم و اولاد هاشم است و از خدا نازل شده است. علماى نسّابه نیز گفتهاند: سیادت، بر هاشم مقرر گردید، زیرا حضرت پیغمبر صلّى الله علیه و آله و سلّم فرمود: خداى تعالى از خلایق برگزید عرب را، و از عرب قریش را، و از قریش هاشم را، و او را سید عرب و عجم گردانید و از بنى هاشم مرا و على و فاطمه علیهماالسلام و ذریه ایشان را.»(تفسیر اثنا عشری، ج2، ص 89)
این نوع سیادت، هم آزمایشی است برای خلق خدا، هم مصداقی از کوثر است در پاسخ کسی که پیامبر را به دلیل نداشتن فرزند پسر، ابتر خواند. با نشان سیادت تا روز قیامت نسل پیامبر، مشخص و محترمند. به جز نسل پیامبر در دنیا، نسل هیچ بنی بشری مشخص و قابل شمارش و آمار نیستند.
اما سیادت حضرت علی علیه السلام از هر دو جهت است سیادت حضرت علی علیه السلام، از دو راه ثابت و معین است. یکی به دلیل نسبت نزدیک فامیلی است. بعضی گمان می کنند که سیادت تنها به پیامبر و فرزندان آن حضرت متعلق است. در حالی که همه خاندان نسبی پیامبر یعنی هاشم و اولاد او نیز به دلیل انتساب نزدیک به پیامبر سیدند که از جمله آنها حضرت علی علیه السلام است.
اما سیادت آن حضرت تنها به همین حد محدود نمی شود. او وصی پیامبر و برادر اوست. اگر چه نسبت فامیلی او با پیامبر نسبت عموزادگی است، اما او بنابر برخی آیات قرآن برادر و بلکه همچون جان پیامبر است. وقتی در آیه مباهله به پیامبر خدا فرمان داده شد که با فرزندان، زنان، و نفس خودتان برای مباهله بروید، رسول خدا به عنوان فرزندان، حسنین علیهم السلام و به عنوان زنان، حضرت فاطمه سلام الله علیها و به عنوان نفس خودش حضرت علی را به همراه برد. «فَمَنْ حَاجَّکَ فیهِ مِنْ بَعْدِ ما جاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعالَوْا نَدْعُ أَبْناءَنا وَ أَبْناءَکُمْ وَ نِساءَنا وَ نِساءَکُمْ وَ أَنْفُسَنا وَ أَنْفُسَکُمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَلْ لَعْنَتَ اللَّهِ عَلَى الْکاذِبینَ.»(آل عمران، 61)؛ پس هر کس با تو درباره بندگى و رسالت عیسى(ع) مجادله کرد بعد از علمى که از مطلب یافتى، به ایشان بگو بیائید ما فرزندان خود، و شما فرزندان خود را، ما زنان خود و شما زنان خود را، ما نفس خود، و شما نفس خود را بخوانیم و سپس مباهله کنیم و دورى از رحمت خدا را براى دروغگویان که یا مائیم، یا شما، درخواست کنیم.
علاوه بر تمامی آیات و روایاتی که دال بر برادری حضرت علی علیه السلام با پیامبر دارند، از آنجا که او بعد از پیامبر بزرگ و سرور عالمیان است او سیادت واقعی بر همگان به جز شخص پیامبر اکرم دارد. بلکه می توان گفت سیادت او از خود اوست و سیادت اولاد او از همسران دیگرش جز حضرت فاطمه علیهاالسلام نیز از سیادت اوست. اما اولاد ایشان از حضرت فاطمه علیهاالسلام سیدند به سیادت پدر و مادر هر دو و بلکه به سیادت پیامبر اکرم .
